استرس گرمایی در گاو شیری و راهکارهای مدیریت آن- قسمت دوم
مقدمه
در بخش قبلی به تعریف استرس گرمایی و شرایطی که باعث ایجاد استرس گرمایی در گاو شیری یا تشدید آن می شود، پرداختیم. همچنین به شاخص دما- رطوبت (THI) پرداختیم و تاثیر آن بر عملکرد تولیدی را بررسی کردیم. از این لینک می توانید این مقاله را مطالعه بفرمایید. در این بخش می خواهیم به راهکارهایی که می توان به کمک آنها استرس گرمایی را در گاوهای شیری مدیریت کرده یا کاهش داد، بپردازیم. در این مقاله با ما همراه باشید.
راهکارهای مدیریت استرس گرمایی در گاو شیری
۱- کنترل وعده های خوراک دهی:
یکی از ابتدایی ترین کارهایی که می توان در شرایط استرس گرمایی در گله انجام داد، کنترل دفعات خوراک دهی می باشد. لازم است تعداد دفعات خوراک دهی در شرایط تنش گرمایی به ۴ تا ۶ مرتبه در روز افزایش یافته و حتما توجه شود که خوراک دهی در ساعات خنک روز انجام شود. با افزایش دفعات خوراک دهی، خوراک تازه در دسترس دام قرار گرفته و کنجکاوی آن را جهت مصرف تحریک می کند. در این حالت می توان تا حدودی از افت تولید به دلیل کاهش مصرف خوراک جلوگیری کرد.
۲- طراحی سایبان در بالای آخور:
یکی دیگر از مواردی که در شرایط استرس گرمایی می تواند در بهبود عملکرد بسیار موثر باشد، در نظر گرفتن سایبان در بالای آخور است. این مورد تاثیر افزایش تعداد دفعات خوراک دهی را بیش از پیش بهبود می بخشد. مصرف خوراک در شرایطی که سایبان باعث ایجاد سایه شده است، مطلوبیت بیشتری برای دام جهت مصرف خواهد شد. توصیه شده است که ۵/۴ – ۵/۳ متر مربع فضای سایبان به ازای هر راس گاو بالغ در نظر گرفته شود.
۳- راهکارهای تغذیه ای متناسب با استرس گرمایی:
چند راهکار تغذیه ای وجود دارد که توصیه می شود متخصصان تغذیه در گله هایی که با شرایط تنش گرمایی مواجه هستند، بکار برند. توصیه های ذیل از این دست هستند:
- هنگام استفاده از نسبت های بالای کنسانتره حتما از بی کربنات سدیم (جوش شیرین) به مقدار ۲۲۷- ۱۱۴ گرم در روز به ازای هر راس گاو شیرده در جیره استفاده شود تا از اسیدی شدن محیط شکمبه جلوگیری شود.
- بهتر است در شرایط استرس گرمایی مقدار پروتئین در جیره به کمتر از ۱۸% کاهش داده شود.
- به منظور استفاده از انرژی در دام تحت استرس گرمایی می توان از نیاسین به مقدار ۶ گرم در روز به ازای هر راس استفاده کرد. بدین ترتیب، به دلیل مشارکت نیاسین در متابولیسم انرژی، بهبود بازده مصرف انرژی اتفاق خواهد افتاد.
- تعریق در شرایط استرس گرمایی در گاو شیری سبب دفع سدیم و پتاسیم بدن دام می شود پس باید به نسبت این دو در جیره توجه شود. توصیه شده است که در هنگام استرس گرمایی، نسبت ۳ به ۱ پتاسیم به سدیم در جیره حفظ گردد. البته توجه داشته باشید که مصرف جیره های با سدیم و پتاسیم بالا فقط برای گاوهای شیرده توصیه می گردد.
۴- سهولت دسترسی به آب:
در شرایط استرس گرمایی در گاو شیری باید حتما به نزدیک بودن آبشخور به آخور توجه شود تا دام ها در کمترین زمان به آب دسترسی داشته باشند. بهتر است برای هر ۲۰ راس گاو یک آبشخور با ذخیره ۲۰ لیتر در نظر گرفته شود. قرار دادن آب تمیز در نزدیکی محل تغذیه گاوها سبب تشویق آنها برای خوردن و نوشیدن می شود. دمای مناسب برای آب مورد نیاز آنها ۲۱ تا ۲۶ درجه سانتی گراد بوده و معمولا در این شرایط دام ها به ۱۸۰ تا ۲۰۰ لیتر آب در روز نیاز دارند. همچنین توجه شود که در زمان استرس گرمایی، گاوها پس از ترک محل شیردوشی، آب بیشتری مصرف خواهند کرد.
اضافه کردن آب به جیره نیز الزامی می باشد. آب سبب نرمی فیبر جیره و کاهش گرد و غبار آن و افزایش خوش خوراکی جیره و ماده خشک مصرفی می شود. در این شرایط جیره کاملا مخلوط شده و امکان انتخاب به حداقل می رسد.
۵- توجه به مقدار علوفه در جیره:
توجه به نسبت علوفه به کنسانتره در شرایط استرس گرمایی حائز اهمیت می باشد. در ماه های گرم تابستان نباید فیبر اضافی در جیره وجود داشته باشد، زیرا فیبر اضافی موجب افزایش حرارت هنگام تخمیر در شکمبه می شود. از طرفی، کاهش شدید علوفه در جیره مصرفی در اکثر گله ها منجر به افزایش تولید اسید در شکمبه و کاهش میزان مصرف خوراک می گردد.
۶- شرایط مدیریتی- تاسیساتی مورد نیاز در تنش گرمایی:
برخی از نکات مدیریتی در این شرایط می تواند به بهبود کارایی راهکارهایی که تا بحال ذکر شد، منجر شود. یکی از این موارد نظافت تابستانی است. بهتر است پره های فن ها از گرد و غبار پاک شوند زیرا با کٌند شدن حرکت پره ها، امکان جابجایی مناسب هوا وجود نخواهد داشت.
در طول تابستان برای جلوگیری از تجمع خوراک فاسد و جلبک، باید آبشخورها حداقل یک روز در میان با محلول ضد عفونی کننده رقیق شده شسته شده و آبشخورهای بیشتری نزدیک محوطه انتظار شیردوشی قرار گیرند.
بهترین مکان برای خنک سازی دام ها و تنظیم دمای بدن آنها، جایگاه شیردوشی می باشد. بهتر است در این جایگاه از هواکش، پنکه و مه پاش جهت کاهش دمای بدن دام استفاده گردد. استفاده از پنکه یا کولر در سالن شیردوشی و مصرف آب سرد بلافاصله پس از دوشش نیز می تواند در این جایگاه عملکرد خوبی را به ارمغان آورد. کاهش زمان انتظار قبل از شیردوشی و کاهش تعداد گاو در هر گروه شیردوشی نیز از دیگر نکاتی است که در تنش گرمایی باید مورد توجه قرار گیرد.
توجه به طراحی بهاربندها در زمان احداث گاوداری در مناطقی که با چالش تنش گرمایی روبرو هستند، از کلیدی ترین نکات مدیریتی در احداث دامداری است. جایگاه نگهداری دام باید به گونه ای طراحی شود که تهویه به خوبی در آن صورت گیرد. بدین منظور بهتر است جایگاه در جهت شمالی- جنوبی بدون دیوار ساخته شود تا تهویه و جابجایی هوا به خوبی در آن صورت گیرد. استفاده از هواکش با زاویه ۳۰ درجه به سمت پایین نیز اثرگذاری این نوع جایگاه را دو چندان می کند.
نتیجه گیری
در بخش دوم و آخر از مقاله تشریحی با عنوان استرس گرمایی در گاو شیری و راهکارهای مدیریت آن به صورت کامل به بررسی راهکارهای عملی جهت مدیریت مقابله با استرس گرمایی پرداختیم. راهکارهایی نظیر دفعات و زمان خوراک دهی، استفاده از سایبان در محل نگهداری و خوراک دهی گاوهای شیری، انواع راهکارهای تغذیه ای جهت بالانس بهتر جیره در شرایط استرس گرمایی، لزوم سهولت دسترسی به آب، توجه به مقدار علوفه در جیره و شرایط مدیریتی- تاسیساتی مورد نیاز در شرایط تنش گرمایی به تفصیل مورد بررسی قرار گرفت.
امیداوریم راهکارهای ارائه شده در این مقاله از طرف واحد علمی شرکت زرین جاودانه بتواند عملکرد تولیدی دام های شما را در این شرایط بهبود بخشد. در صورت نیاز به مشاوره و تجزیه و تحلیل وضعیت تولید و تولید مثلی در دامداری خود با واحد تحقیق و توسعه شرکت زرین جاودانه تماس حاصل فرمایید.
