انواع خوراک دام در تغذیه گاو شیری
یکی از مهمترین عوامل مؤثر در سود دهی گله های گاو شیری تغذیه مناسب و صحیح ،است زیرا بیش از نیمی از مخارج روزمره هر دامداری صرف هزینههای تغذیه ای شده و از طرفی یکی از مهمترین عواملی که میتواند بر روی مقدار و ترکیبات شیر تاثیر گذار باشد تغذیه است. بدیهی است هرگاه مقدار خوراک مصرفی بیش از نیاز دام باشد ، دام انرژی بیشتری دریافت کرده و چاق میشود که این چاقی مشکلاتی را در تولید، زایمان و عدم فحلی ایجاد مینماید و از سویی اگر خوراک مصرفی کمتر از نیاز دام باشد ، دام به تدریج لاغر و ضعیف شده و در مقابل بیماریها مقاومت کمتری از خود نشان میدهد بطور کلی خوراک دام به دو بخش اصلی یعنی علوفه و کنسانتره تقسیم میشود که ابتدا به معرفی خوراک علوفه ای و سپس به معرفی خوراک آماده کنسانتره) می پردازیم.
یونجه
مصرف یونجه سبز پر برگ و فاقد کپک زدگی در جیره غذایی گاوهای شیری باعث افزایش مقدار شیر و مقدار کل چربی شیر میشود. یونجه خوشخوراک بوده و یکی از با ارزش ترین گیاهان علوفه ای میباشد برگ یونجه به علت داشتن پروتئین بالا دارای ارزش تغذیهای بالاتری نسبت به ساقه یونجه است. میزان پروتئین یونجه بالا اما انرژی آن پائین است که این کمبود باید از سایر اجزاء جیره کنسانتره) تامین شود.
ذرت سیلو شده
یکی از منابع غذایی با قابلیت هضم بالا برای دام ذرت سیلو شده است که دام آن را با میل و اشتها فراوان مصرف مینماید و در زمستان یکی از بهترین خوراک ها برای گاوهای شیری ، پرواری و گوسفندان میباشد میزان انرژی ذرت سیلو شده بالا و پروتئین آن کم میباشد از اینرو مصرف آن همراه با یک منبع پروتئینی یونجه) بسیار مناسب است اما از تغذیه گوسالههای زیر ۶ ماه با ذرت باید خودداری گردد.
کاه گندم کاه گندم بطور کلی دارای ارزش غذایی و قابلیت هضم پایینی بوده و قادر به تامین نیازهای غذایی دام نیست. از اینرو برای بالا بردن ارزش غذایی کاه بخصوص در مناطقی که منابع پروتئینی محدودی دارند تامین بخشی از احتیاجات غذایی دام از طریق غنی سازی کاه با اوره روشی ساده و مقرون به صرفه خواهد بود.
نان خشک
پس از مصرف توسط دام به توده خمیر چسبناک تبدیل شده و به دیواره شکمبه و رودهها می چسبد و دام را دچار ناراحتیهای گوارشی مانند اسیدوز می نماید. علاوه بر این اکثر نان خشکهای مورد استفاده در دامداریها آلوده به ،کپک میکروب و سایر اجسام خارجی میباشد که باعث مسمومیت ، سقط جنین و ابتلا دام به برخی بیماری ها و در نهایت افزایش هزینههای درمانی میشود لذا توصیه میشود از مصرف نان خشک توسط دامها جداً خودداری کرده و با جایگزینی کنسانتره افزایش تولید و حفظ سلامتی دامها را تضمین شود.
کنسانتره و ضرورت مصرف آن
از آنجایی که استفاده از یک نوع ماده غذایی به تنهایی نمیتواند تمامی احتیاجات دام را برطرف کند مصرف کنسانتره درگاوهای شیری ضروری است زیرا علاوه بر اینکه فضای شکمبه برای مصرف میزان بالای خوراک به خصوص در گاوهای پر تولید ) محدود .است بدن دام نیز به مجموعه ای از مواد غذایی جهت تامین احتیاجات خود نیاز دارد. علاوه بر موارد فوق در کشور ما تولید ۱ لیتر شیر با علوفه گرانتر از تولید ۱ لیتر شیر با کنسانتره میباشد زیرا کیفیت علوفه تولیدی در کشور بطور کلی پایین است. مواد تشکیل دهنده کنسانتره معمولاً شامل :
- مواد انرژی زا مانند ذرت ، جو ، چربیهای گیاهی و حیوانی ، تفاله چغندر قند ، ملاس.
- مواد پروتئینی مانند انواع کنجاله ها ، پودر ماهی اوره.
- مواد معدنی و ویتامینی: کمبود برخی مواد معدنی و ویتامینی در جیره غذایی دام باعث کاهش تولید کاهش ،رشد عدم آبستنی ، سقط جنین و کوری دردام می گردد. از جمله دی کلسیم فسفات ، پودر صدف ، پودر استخوان و از جمله مواد ویتامینی میتوان به ویتامینهای DA و E اشاره کرد.
- همچنین از سبوس گندم و سبوس برنج نیز در مخلوط کنسانتره استفاده میشود اما باید توجه داشت که ارزش غذایی انواع سبوس بسیار کمتر از کنسانتره بوده و دامداران نباید سبوس را جایگزین کنسانتره نمایند.
به طور متوسط به ازای هر ۵/۲ لیتر شیر تولیدی ۱ کیلو گرم کنسانتره جهت تغذیه دام در نظر گرفته میشود بدون در نظر گرفتن کنسانتره مورد نیاز جهت نگهداری ، رشد گوساله و افزایش وزن روزانه گاو شیری)
با توجه به اینکه درحال حاضر از یک سو سطح کیفی کنسانتره تولیدی کارخانجات خوراک دام به علت نظارت و انجام آزمایشهای کنترل کیفی افزایش یافته و از سوی دیگر با توجه به افزایش بی رویه قیمت علوفه ضرورت مصرف کنسانتره بیش از پیش احساس می شود.
کنسانتره پلت شده در مقایسه با کنسانتره ساده (مش) دارای مزایای زیر می باشد :
- سهولت جابجایی به علت حجم پایین
- افزایش قابلیت هضم با توجه به مرحله ی پیش پخت
- کاهش ریخت و پاش و گرد و غبار به علت چسبندگی و فشردگی
- کاهش آلودگی احتمالی بدلیل حرارت دیدن
- قدرت ماندگاری بالا به علت کاهش سطح تماس با محیط
شرکت شیر و گوشت فردوس زنده رود ( علینقیان)
